Kalaja e Lezhës së shpejti do të ndriçohet nga dritat në çdo cep. Kjo është bërë e ditur nga Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore të Shkodrës, ekipet e së cilës vijojnë punët e përditshme në funksion të mirëmbajtjes dhe përmirësimit të sinjalistikës së pasurive kulturore.
Ndriçimi përfshin, hyrjen e kalasë, ndriçimin e mureve të jashtme dhe të objekteve të brendshme me vlerë.
Me zbatimin e projektit elektrik, ndriçimi i saj parashikon rizhvillimin energjetik dhe artistik, me vëmendje të veçantë për elementet identifikuese të kalasë, duke iu shtuar rrjetit të ndriçuar të kalave në të gjithë Shqipërinë.
“E veçanta e këtij investimi është se, për herë të parë në një objekt të tillë, siç është Kalaja e Lezhës do të bëjë që kalaja, jo vetëm do të ketë një pamje madhështore, por ajo do të mund të vizitohet edhe gjatë natës nga vizitorë të ndryshëm”, u tha në njoftimin e Drejtorisë Rajonale të Trashëgimisë Kulturore, Shkodër.
Ndryshe, Kalaja mesjetare e Lezhës është ndërtuar mbi rrënojat e Akrolisit antik në shekullin IX-të, duke marrë kështu karakterin e një qendre qytetare.
Ajo është rindërtuar disa herë duke filluar që nga shek. III-të para. Kri. nga Mbretëria Ilire, Bizantinët pas djegies nga inkursionet sllave të vitit 592, nga Dukagjinët vendas pasi u dogj aksidentalisht në vitin 1398, Venedikasit gjatë viteve 1440-1451 duke marrë edhe formën që ka sot.
U dogj dy here në vitet 1478 dhe 1503 nga vetë qytetarët lezhjanë pasi u rrezikua nga osmanët të cilët e përdornin si bazë për të sulmuar vendasit që ishin zhvendosur në Ishullin e Lezhës. Te rrezikuar nga sulmet e mundshme Veneciane nëpërmjet lumit Drin dhe sulmet e kryengritësve Shqiptarë, sulltan Sulejman Selim Bajazit Han (Sulejmani i Madhërishëm) urdhëroi rindërtimin e kalasë në vitet 1521-1522.
Muret e kësaj periudhe janë të mbivendosura mbi ato veneciane dhe kësaj periudhe i përket edhe restaurimi i Xhamisë Sulejmanie dhe muret turke që ndajnë oborrin e brendshëm me atë të jashtëm brenda hapësirës së Kalasë. Në Kalanë e Lezhës ndodheshin tre pllaka mermeri me basoreliev.
Shqiponja me një gjarpër nën kthetra paraqitej në njërën prej tyre, tjetra paraqiste një luan të Shën Markut (venecian) dhe tek e fundit paraqiteshin dy shenjtorë me një kryq të stilizuar. Këto pllaka mermeri ishin me madhësi që i përshtateshin kornizës se portës hyrëse të Kalasë, vend që më pas është vendosur pllaka osmane që flet pikërisht për rindërtimin e kalasë nga osmanët.
Kjo kala dominon deri në bregun e detit dhe mbyll pothuajse gjithë rrugët për në brendësi. Ana Komnena e quajti kështjellën e Elissonit, “një kështjellë në ajër, syri i djathtë i Durrësit”.
Sot në kalanë e Lezhës mund të shihet, përveç peizazhit të bukur e relaksues, edhe teknikat dhe fazat e ndryshme të ndërtimit mijëravjeçar të vendosura sipër njëra-tjetrës, si dhe një sipërfaqe rreth 1.5 ha me ambiente çlodhëse.
/TV Arbëria
